Rodzice codziennie muszą zmierzać się z różnymi problemami swoich maluchów. Jednym z nich jest lęk separacyjny, który dotyczyć może zarówno niemowląt, jak i nieco starszych dzieci. Opisujemy, jak poznać lęk separacyjny u dziecka oraz jak sobie z nim poradzić.
Czym jest lęk separacyjny?
Niemowlę dopiero około 6. miesiąca życia zauważa, że ono i matka stanowią odrębne byty… do tej pory instynktownie traktuje karmiącą go matkę jako element jego życia w symbiozie. W wyniku nauki świadomego łapania przedmiotów do rączek, raczkowania, ostrzejszego widzenia świata czy przewracania się na boki zaczyna rozumieć, że matka i dziecko to dwa oddzielne organizmy.
Jednak nadal maluch nie zawsze rozumie, że dany obiekt (zabawka, kocyk, kubek, a nawet mama) może istnieć także wtedy, gdy znajduje się poza zasięgiem jego wzroku. Lęk separacyjny jest wynikiem ogromnego przywiązania do rodzica (w szczególności mamy), więc w momencie, gdy maluch nie widzi opiekuna, może wpaść w niemowlęcą panikę. Niemowlę nie rozumie bowiem, że zniknięcie na chwilę nie jest zniknięciem na zawsze…
Czasem lęk separacyjny może występować u dzieci w starszym wieku, nawet kilkuletnich. Ma on jednak nieco inne podłoże, ponieważ dziecko rozumie już świat i wie, że rzeczy i ludzie istnieją nawet wtedy, gdy maluch na nie nie patrzy. Może być to efekt jakiegoś urazu spowodowanego jednostkowym wydarzeniem, sytuacją rodzinną bądź nieleczonym lękiem separacyjnym z okresu niemowlęctwa.
Jakie są objawy lęku separacyjnego?
W zależności od wieku dziecka lęk separacyjny może dawać różnorodne objawy. U niemowląt jest to przede wszystkim płacz, którym tak naprawdę maluchy wyrażają większość negatywnych emocji i reakcji na bodźce. Można zauważyć, że dziecko wpada w histerię w związku ze zniknięciem mamy, płacz jest rozrywający i bardzo ciężko je uspokoić. Dziecko nie chce, by ktokolwiek inny niż mama brało je na ręce, a nawet ma kłopoty z zasypianiem, które oznacza… rozłąkę z mamą.
Z kolei starsze dzieci płaczą i nie chcą puścić nigdzie rodzica, uczepiając się jego nogi czy ręki. Gdy dziecko widzi, że rodzic zbiera się do wyjścia, zaczyna sugerować, że ma właśnie wiele mu do powiedzenia, zajmuje jego uwagę i czas. Jednym słowem robi wszystko, by rodzic został w domu.
Jak radzić sobie z lękiem separacyjnym?
Radzenie sobie z lękiem separacyjnym dzieci również uzależnione jest od ich wieku – w końcu starsze dziecko jest w stanie zrozumieć więcej, a niemowlęta reagują na otoczenie instynktownie. W przypadku niemowląt ważne jest, by mama możliwie długo została z dzieckiem zanim wróci do pracy (optymalnie to około rok). Od najmłodszych lat trzeba dziecko przyzwyczajać do innych ludzi i opieki taty – niech i on nosi dziecko w chuście, w której maluch czuje się bezpiecznie, wyprowadza na spacery, zmienia pieluchy i karmi.
Starszym dzieciom należy mówić, że się wychodzi, a nie uciekać ukradkiem. Dobrze jest określać to, jak długo nas nie będzie – oczywiście mówienie o godzinach czy minutach nie zostanie przez kilkulatka zrozumiane, ale potwierdzenie, że mama wróci po wieczorynce czy kolacji jak najbardziej wyjaśni sytuację dziecku. Nie wolno też przedłużać rozstania. Najlepiej powiedzieć dziecku, że się wychodzi, określić czas i wyjść. Zbytnie przeciąganie tego tematu może powodować obustronną frustrację.
